Urbani vrtovi širom Srbije unapređeni novim sadržajima u okviru projekta „Niklo kao ja“

Beograd 15. decembar 2025

Kompanija A1 Srbija, u saradnji sa Udruženjem građana Ekonaut i lokalnim samoupravama, nastavila je i ove godine realizaciju projekta „Niklo kao ja“, čiji je fokus u 2025. godini bio na unapređenju postojećih urbanih vrtova širom Srbije.

U postojećim baštama u 20 gradova širom Srbije postavljene su klupe sa ugrađenim solarnim panelima SmartBeam i male biblioteke na otvorenom, a na svim lokacijama sprovedeno je i redovno održavanje i sezonska dopuna biljaka. Na ovaj način, urbani vrtovi dobili su dodatnu vrednost i funkcionalnost, pretvarajući ove zelene prostore u mesta okupljanja, odmora i razmene za zajednicu.

Klupe sa instaliranim SmartBeam panelima koriste solarnu energiju i omogućavaju bežično i USB-C punjenje uređaja, uz integrisano LED osvetljenje i prikaz uštede CO₂ putem QR koda. Paneli funkcionišu potpuno autonomno, bez priključenja na mrežu, čime se spajaju tehnologija, održivost i svakodnevne potrebe građana u jednom urbanom punktu.

Postavljene biblioteke na otvorenom rade po principu razmene knjiga – građani mogu da pozajme, donesu ili zamene knjige koje žele da podele sa drugima. Početni fond knjiga obezbedila je kompanija A1 Srbija, a građani su pozvani da ga vremenom dopunjavaju. Poseban vizuelni identitet novim sadržajima dala je street art umetnica Jana Danilović, poznata po radovima koji spajaju umetnost, prirodu i urbani prostor, oslikavanjem klupa i biblioteka u duhu zajedništva i povezanosti sa okruženjem.

Praćenjem i analizom stanja na sličnim lokacijama urbanih vrtova od trenutka njihovog formiranja uočen je niz pozitivnih promena. Vegetacijom formirane površine pokazale su povećanu sposobnost upijanja viška vode za 30–40%, što doprinosi otpornosti na intenzivne padavine i smanjenju površinskog zadržavanja vode. Kako su biljke rasle i razvijale lisnu masu, zabeleženo je i smanjenje prisustva zagađujućih čestica u vazduhu za 20–30%, zahvaljujući njihovom zadržavanju na površini listova.

U urbanim vrtovima primećen je i snažan oporavak biodiverziteta, sa povećanjem prisustva mikroorganizama u zemljištu za više od 50%, kao i većim brojem insekata, ptica i drugih malih organizama - u proseku 30–40% više nego pre formiranja bašti. U isto vreme, kroz kontinuirano održavanje, zabeleženo je i značajno smanjenje invazivnih biljnih vrsta, i do 90% na pojedinim lokacijama, čime su bašte postale stabilna i otpornija mikro-staništa u centru gradova.

Sa društvenog aspekta, urbani vrtovi su vremenom postali mesta redovnog boravka građana – od vlasnika kućnih ljubimaca, preko šetača i rekreativaca, do novih korisnika koje su privukle klupe sa mogućnošću punjenja uređaja i biblioteke na otvorenom, što potvrđuje da ove zelene zone imaju i važnu ulogu u svakodnevnom životu lokalnih zajednica.

Tokom realizacije projekta angažovano je više od 150 stručnjaka i partnera, dok je u urbane vrtove širom Srbije samo u toku ove godine zasađeno više od 830 biljnih sadnica različitih vrsta, uz brojne prateće elemente poput kućica za ptice, hotela za insekte, kamenih struktura, panjeva i zaštitnih ograda.

A1 Srbija kroz svoju ESG strategiju kontinuirano ulaže u postizanje dugoročnih ciljeva u oblasti održivosti. Ovaj pristup ne obuhvata samo projekte delovanja na klimatske rizike i zaštitu biodiverziteta, kao što je „Niklo kao ja“, već uključuje i dugoročne planove dekarbonizacije, povećanja udela održive energije iz sopstvene proizvodnje, povećanja energetske efikasnosti u poslovnim operacijama i poštovanje principa cirkularne ekonomije. Kao vodeći prozjumer u sektoru telekomunikacija, A1 je do sada postavio 6.470 solarnih panela na preko 330 lokacija, što je ekvivalent godišnjoj potrošnji električne energije za više od 750 domaćinstava. Investicije u OIE deo su strateškog opredeljenja A1 Grupe ka klimatskoj neutralnosti do 2030.